Psihološki problemi

Psiholozi u centru Mindline koriste empirijski potvrđene psihološke tretmane, a rad se bazira na principima kognitivno-bihejvioralne terapije (REBT i ACT), koja je efikasna za tretman različitih psiholoških problema.

Anksioznost

Anksioznost predstavlja neprijatno stanje tjeskobe i strijepnje. Između anksioznosti i straha postoji nekoliko razlika. Kada ste uplašeni vaš strah se odnosi na neki konkretan objekat, ili situaciju. Događaj kojeg se bojite je obično u granicama mogućeg (možete se plašiti da nećete moći da platite račune, da nećete ispuniti rokove itd.), dok s druge strane, kada ste anksioznosti često ne uspijevate da odredite tačno zbog čega je tako. Fokus anksioznosti je više unutrašnji nego spoljašnji. Može se reći da je ona odgovor na neku neodređenu, udaljenu, ili čak nepoznatu opasnost. Recimo, možete biti anksiozni zbog gubitka kontrole nad sobom ili nekom situacijom.

Anksioznost se manifestuje na fiziološkom, bihejvioralnom i psihičkom nivou. Ona pogađa cijelo vaše biće. Simptomi anksioznosti:

Ubrzan puls
Mišićna napetost
Mučnina
Suvoća usta
Znojenje
Otežano ili ubrzano disanje
Stomačne tegobe
Poteškoće sa koncentracijom i pamćenjem
Smanjena sposobnost da djelujete
Konstantna briga

Zašto se javlja anksioznost?

Anksioznost se javlja kada naš um subjektivno procjenjuje opasnost. Tada se u tijelu aktivira reakcija „borba ili bijeg“, a koja je evolucijski naslijeđena služeći našim precima da prežive. Stoga je važno shvatiti da postoje mnoge situacije u svakodnevnom životu u kojima je primjereno i razumno reagovati sa određenom količinom anksioznosti. Kada ne biste osjetili nikakvu anksioznost kao odgovor na svakodnevne izazove koji sadrže potencijalni gubitak ili neuspjeh, onda nešto ne bi bilo u redu.

Anksiozni poremećaji se razlikuju od svakodnevne, normalne anksioznosti po tome da li je prisutna anksioznost intenzivnija (npr. napad panike), duže traje (anksioznost koja može da traje mjesecima nakon što je stresna situacija prošla) ili prerasta u fobije koje vas ometaju.

Poremećaj anksioznosti obuhvataju:

Generalizovani anksiozni poremećaj
Opsesivno-kompulzivni poremećaj
Panični poremećaj (sa ili bez agorafobije)
Socijalni anksiozni poremećaj (socijalna fobija)
Posttraumatski stresni poremećaj
Specifične fobije

Ciljevi tretmana anksioznosti između ostalog podrazumijevaju smanjivanje tjelesnih simptoma anksioznosti, promjenu disfunkcionalnih pretpostavki i uvjerenja, te uklanjanje izbjegavanja i povećanje prihvatanja osjećanja i manifestacija anksioznosti.

Koji su koraci za početak tretmana anksioznosti?

Psiholozi u Mindline centru su tu da vam pomognu. Kontaktirajte nas da biste saznali više o opcijama tretmana i kako da započnete.

Panični poremećaj i agorafobija

Panični napad je iznenadna i značajna epizoda neugode i/ili straha koju prate različiti tjelesni simptomi (lupanje srca, tresenje, znojenje, doživljaj gušenja ili gubitka daha, znojenje, vrtoglavica, mučnina, bol u prsima..) i kognitivni simptomi (strah od gubitka kontrole, strah od smrti, osjećaji odvojenosti od samoga sebe..). Uz navedene simptome, jedno od obilježja paničnih napada jeste potreba da se pobjegne iz situacije.

Panični napadi mogu djelovati kao da dolaze niotkuda ili se mogu pojaviti u prisutnosti zastrašujuće situacije. Ovi napadi su iznenadni i kratkotrajni, rijetko traju duže od 30 minuta, pri čemu se vrhunac anksioznosti dostiže nakon 10 minuta (ili kraće). Pojedinci sa paničnim napadima tipično postaju previše usmjereni na tjelesne doživljaje panike i počnu brinuti o posljedicama tih simptoma. Određeni pojedinci mijenjaju svoje ponašanje zbog napada i mogu razviti simptome agorafobije. To je strah od bivanja na mjestu gdje se može doživjeti panični napad i teško se može dobiti pomoć, uz strah od gubitka kontrole, bolesti ili smrti. Panika postaje povezana sa strahom putem procesa klasičnog uslovljavanja i taj strah se održava time što se smanji anksioznost svaki put kada pojedinac izbjegne situaciju. Ovo izbjegavanje se generalizuje i na slične podražaje, smanjujući time svijet osobe.

Tretman za panični napad i agorafobiju podrazumijeva psihoedukaciju klijenta, ponovno uvježbavanje disanja (kako bi se smanjila hiperventilacija i s njom povezani simptomi), trening relaksacije (ukoliko je prisutna stalna tjelesna napetost), identifikovanje i promjenu disfunkcionalnih vjerovanja, uključivanje u prethodno izbjegavane aktivnosti i razvoj fleksibilnosti u ponašanju.

Specifične fobije

Specifična fobija predstavlja nerealni strah od određenog objekta ili situacije. Kada osoba sa specifičnom fobijom susretne zastrašujući objekat/situaciju ili očekuje da će ga susresti, doživljava značajnu anksioznost. U nekim slučajevima, osoba može postati toliko anksiozna da doživi napad panike. O fobiji se govori kada strah značajno ometa funkcionisanje, ili osoba mora doživjeti jaku neugodu zbog straha. Stvari koje uobičajeno podstaknu fobiju su insekti ili druge životinje, voda, visina ili oluje, krv, injekcije ili povrede, zatvorena mjesta, avioni, tuneli i mostovi, kao i raznovrsni drugi podražaji (povraćanje, gušenje..).

Prema evolucijskom modelu, ljudi su prirođeno spremniji steći strahove od određenih podražaja nego od drugih, zbog adaptivne vrijednosti ovih strahova. Stoga su najčešći strahovi od zmija, štakora, insekata, vode, mraka i visine – više nego strahovi od podražaja iz savremenog industrijalizovanog svijeta, kao što je elektricitet.

Iako se specifična fobija često smatra bezopasnim stanjem, povezana je sa stepenom oštećenja komparabilnim sa onim uzrokovanim poremećajem sa zloupotrebom psihoaktivnih supstanci i anksioznim poremećajima. Ukratko, specifična fobija je uobičajeno stanje koje počinje rano, ima hronični tok i može dovesti do značajnog oštećenja.

Kognitivno-bihejvioralne tehnike koje su istraživane za tretman specifične fobije uključuju izlaganje, identifikovanje i promjenu disfunkcionalnih uvjerenja i relaksaciju.

Opsesivno kompulzivni poremećaj

Opsesivno-kompulsivni poremećaj (OKP) je prvi put opisao Ekirol, 1938. godine.

Sastoji se od dvije komponente:

Kognitivna komponenta se odnosi na opsesije i izražava se prisustvom ponavljajućih, stereopnih misli, predstava i impulsa.
Motorička komponenta se odnosi na tzv kompulzije– prisilne radnje, rijeđe izrazitu sporost u izvršenju tih radnji.

Vrlo je važno naglasiti da kod osobe, sa ovim problemom, postoji jaka potreba da se odupre ovim misaonim i motoričkim prisilama, te da je na neki način svjesna da je njeno ponašanje iracionalno.

Da bi se dijagnostifikovao poremećaj, potrebno je da budu ispunjeni sljedeći kriterijumi:

Postojanje opsesija i kompulzija
Osoba pokušava da ne obraća pažnju na iste ili da ih poništi preduzimajući neku drugu akciju
Osoba uviđa da su opsesivni sadržaji, sopstveni proizvod, a nisu uslovljeni sadržajima iz okoline
Osoba ima uvid u pretjeranost ili besmislenost takvog ponašanja

Prisustvo opsesije ili kompulzije predstavlja stres za ličnost, koja ih ispoljava.

Opsesivci često izjavljuju: „ Misao mi se nameće i protiv moje volje. Nisam u stanju da joj se oduprem- javlja se neočekivano, nije važno da li sam napet ili potpuno opušten“.

O opsesijama

Misli, predstave i impulsi su 3 glavna vida kognitivne aktivnosti kod opsesivno-kompulzivnih ličnosti.

Prema Dausonu (Dowson, 1977), razlikuje se 5 kategorija opsesija:

Opsesije straha
Opsesije potrebe
Opsesije sumnje
Opsesije nemogućnosti donošenja odluke
Drugi opsesivni simptomi

Unutar svake kategorije, postoji i 5 tipičnih sadržaja opsesija:

Fizička oštećenja i deformiteti
Gubitak samokontrole
Kontaminacija
Seksualni sadržaji
Filozofske ili religiozne ideje

O kompulzijama

Svrha kompulzija je aktivno ili pasivno izbjegavanje straha, provociranog nametnutim mislima, predstavama ili impulsima.

2 glavne forme kompuzija su:

Kompulzije pranja i čišćenja
Kompulzije provjeravanja
Dodatno razlikujemo:
Kompulzije izbjegavanja
Kompulzije dovođenja stvari u red
Kompulzije prisilne sporosti

Najčešće su kompulzije čišćenja i pranja.

Rahman (1976) govori o 1) restauratorskim kompulzijama, koje imaju za cilj obezbjeđivanje osjećaja sigurnosti, kod osoba sklonih pretjeranom pranju i čišćenju, koji upravo obezbjeđuju kroz insistiranje na tolikoj higijeni. Zatim spominje i 2) preventivne kompulzije, koje kod osoba koji pretjerano provjeravaju ili broje stvari, imaju za cilj da spriječe loše događaje, uspostavljajući na taj način, prividni oblik kontrole.

Prvi simptomi OKP-a se najčešće javljaju u kasnoj adolescenciji ili na početku rane zrelosti. Najčešće se javlja kod neudatih žena ili neoženjenih muškaraca i u jednakom procentu, oboljevaju i muškarci i žene.

Jedna od najranijih i najpoznatijih terapija u liječenju opsesivno-kompulzivnog poremećaja jeste Mejerova (Meyer, 1966) , koja polazi od dvofaktorske teorije neuroza, prema kojoj terapiju opsesija i kompulzija, treba usmjeriti prema 2 cilja:

Spriječavanje kompulzivne radnje
Prirodno ili vještačko izlaganje pojedinca mislima, prestavama ili impulsima, koji dovode do opsesivnih strahova

Ovaj bihejvioralni postupak, je Mejer nazvao terapija izlaganjem i sprečavanjem reakcija.

U okviru prve faze, terapeut i klijent zajedničkim snagama rade na klijentovom uzdržavanju od urgentnih ponavljajućih radnji pranja, provjeravanja, brojanja itd, da bi se u kasnijim fazama terapije, potpuna ogovornost prebacila na klijenta, koji je dužan da se u toku 24 h pokuša suzdržati od vršenja pomenutih prisilnih radnji.
Postoji nekoliko načina sputavanja:
- Sputavanje podrškom (terapeut pruža bezuslovnu podršku i razumijjevanje za klijenta)
- Sputavanje sugestijom relaksacije (vježbe disanja)
- Sputavanjem premještanjem pažnje na druge stvari
- Blago fizičko sputavanje
U okviru druge faze, klijentu se nalaže da se više puta u toku dana, izlaže spoljašnjim neugodnim dražima (kvake, predmeti u kupatilu, stepenice, električni aparati) koji izazazivaju opsesivne strahove. Izlaganje može biti uživo ili u imaginaciji, gdje terapeut od klijenta traži, da se izlaže neugodnim unutrašnjim dražima Izlaganje se radi po principu sistematske desenzibilacije, što znači da se klijent u početku izlaže dražima slabijeg intenziteta, a postepeno i dražima jačeg intenziteta, koje izazivaju jače reakcije. U kombinovanoj terapiji preplavljivanjem uživo i u imaginaciji, terapeut od klijenta traži da i ode korak dalje (da zamisli da se zaista zarazio, dobio neku bolest).

U današnje vrijeme jedna od najefikasnijih psihoterapija u radu sa OKP, jeste kognitivno-bihejvioralna terapija.

Primjere dobre prakse i efikasnosti KBT-a, u tretmanu OKP-a:

STRES

Pojam stresa, potiče od engleske riječi stress, što u prevodu znači pritisak, napregnutost. Taj pojam se danas koristi, kako u stručnoj terminologiji, tako i u svakodnevnom životu, kada se želi istaći emocionalna opterećenost ljudi.

Hans Selije, kanadski ljekar, je 1935. godine dao prvu teoriju o stresu. Prema njegovoj teoriji, stres je reakcija organizma na pojave, koje se doživljavaju kao ugrožavajuće. On je posljedica procjene nekog događaja ili situacije, kao pretnje ili izazova u narušavanju organske ili psihološke ravnoteže. Stres se doživljava u situacijama kada postoji raskorak između zahtjeva sredine i organskih ili psihosocijalnih mogućnosti osobe, da odgovori na te zahtjeve.

U doživljaju stresa, učestvuju 3 komponente:

Stresori
Reakcije
Procesi u savlađivanju stresa

Stresori su događaji i situacije, koje opažamo kao prijeteće, za našu organsku, socijalnu i psihološku sigurnost. Stresori se mogu podijeliti, po više kriterijuma:

Prema prirodi nastanka– fizički (saobraćajne nesreće, fizički napori, vremenske neprilike), psihički (smrt, bolest, razvod braka, gubitak posla) i socijalni( revolucije, politički neuspjesi).

Prema obuhvatnosti, stresori se dijele na katastrofične događaje, tzv kolektivni stres, odnosno prirodne nesreće, koje zahvataju veliki dio stanovništva (zemljotresi, poplave, suše, vulkanske erupcije, ratovi..).

Lični stresori su događaji, koji pogađaju pojedince ili manje grupe (smrt članova porodice, konflikti u porodici, naterijalne neprilike…).

Situacioni stresori se događaju u svakodnevnom životu (čekanja, gužve u saobraćaju…).

Reakcije na stres, mogu biti fiziološke i psihološke.

Fiziološki proces podrazumijeva da se naše tijelo u stanju stresa, priprema za reakciju „bori se ili biježi“, tj nastoji da u što kraćem roku svu energiju usmjeri ka mozgu i mišićima. U stanju stresa, aktivira se simpatički nervni sistem, koji preko endokrinog sistema izaziva poras krvnog pritiska, povećanje električne provodljivosti kože, srčanog ritma i ritma disanja. Aktivira se i hipofiza, koja stimuliše koru bubrežne žlijezde, koja luče kortikosteroide, koji predstavljaju zaštitu od stresa. Srž nadbubrežne žlijezde luči hormone adrenalina i noradrenalina, koji pojačavaju fizološku aktivnost organizma.

Psihološke reakcije– u doživljaju stresa, naročito se ispoljavaju emocionalne reakcije: napetost, anksioznost, uznemirenost, ljutnja, agresivnost, bijes, itd. Jak stres čini čovjeka bezvoljnim, umanjuje želju za aktivnošću i inicijativom, slabi kognitivne procese: pažnju, koncentraciju, opažanje i rasuđivanje, utiče i na bihejvioralne obrasce: povlačenje, bježanje, potpuna blokada ili direktan napad na izvor stresa.

Faze u suočavanju sa stresom

FAZA ALARMA- u ovoj fazi se događaju naijintenzivnije reakcije u organizmu, koje za posljedicu imaju: hiperglikemiju, hiperventilaciju, tahikardiju, hipertenziju. Ove reakcije omogućuju odgovor organizma na djelovanje stresora.
FAZA ADAPTACIJE- ponovnim djelovanjem identičnog stresora, dolazi do pojave istih reakcija u organizmu, ali one više nisu tako jakog intenziteta. U fazi adaptacije, se organizam, dakle, nije oslobodio djelovanja stresora, nego je svoj odgovor prilagodio istom. Time je postao i efikasniji.
FAZA ISCRPLJENJA- u najvećem broju slučajeva, ljudi se uspješno adaptiraju na stres i nastavljaju normalno da funkcionišu. Međutim emocionalno labilnije ličnosti, zamorene, psihički nepripremljene, se ne uspjevaju prilagoditi uslovima stresa, te ulaze u ovu treću fazu iscrpljenja. U toj fazi, osoba nema resurse, kapacitete, kojima bi se mogao izboriti sa stresom, te postaje nesposoban da kvalitetno funkcioniše i živi život, kakav je imao prije. Karakterstičan oblik stresnog ponašanja u ovoj fazi je poststresni sindrom, a prema nekoj literaturi.

Posljedice stresa po organizam su mnogobrojne, pa tako stres utiče na kardiovaskularni sistem (moždani udar, infakrt, nepravilan rad srca, povećanje holesterola i začepljenje koronarnih arterija) ; respiratorni sistem (ubrzano i abnormalno disanje, učestali napadi astme, smanjena otpornost na prehlade) ; abdominalni sistem (loša probava, čir na želucu ili na dvanaestopalačnom crijevu, dijareja, zatvor) ; neurološki sistem (usporene reakcije, loša koncentracija, loša koordinacija, problemi sa snom, gubitak pamćenja ili promjene raspoloženja) ; imuni sistem (zapaljenja, artiritis, alergije) ; psihološke posljedice (anksioznost, burnout sindrom, depresija).

Procesi u ovladavanju stresom – podizanje otpornosti na stres

Budući da ne možemo izbjeći stres, važno je što bolje se pripremiti i naučiti kako prilagoditi emocionalne reakcije, tako da one ne dovode do štetnih posljedica stresa, na čemu se u psihoterapiji radi. U tom procesu fokus je na sljedećim ciljevima: prilagođavanje osobe na negativne događaje u realnosti ; promjena interpretacija i uvjerenja koja su disfukcionalna ; uspostavljanje adekvatnih emocionalnih i ponašajnih reakcija, te održavanje adekvatnih odnosa sa okolinom.

Pojam blizak prevazilaženju stresa je i otpornost na stres-rezilijentnost.

Više o rezilijentnosti, u narednom periodu čitajte na našem blogu.

DEPRESIVNOST

Riječ depresija se koristi veoma široko, kako u laičkom govoru, tako i u stručnoj literaturi. Najprihvaćenija definicija, uključuje sljedeće aspekte:

Promjena raspoloženja (izrazito sniženo raspoloženje-disforija)
Kliničko stanje sa izrazitim kognitivno bihevioralnim promjenama (iskrivljeno viđenje sebe, drugih i okoline)
Različiti oblici afektivnih poremećaja (mentalni poremećaji)

Dva ključna simptoma depresije su:

sniženo raspoloženje
gubitak interesa za aktivnosti, koje su nas ranije ispunjavale.

Drugi važni simptomi depresije, kao i kriteriji za dijagnostifikovanje su :

Poremećaj sna (pretjerano spavanje lili deprivacija sna)
Povećana zabrinutost
Umor, gubitak energije
Problemi sa pažnjom, koncentracijom
Problemi sa apetitom (prejedanje ili nedostatak apetita)
Samookrivljavanje i doživljaj bezvrijednosti
Doživljaj praznine i beznađa
Socijalna izolacija
Automatske negativne misli
Suicidalne misli

Da bi se postavila dijagnoza depresije odnosno depresivne epizode, neki odnabrojanih simptoma, trebaju biti prisutni najmanje 2 sedmice u kontinuitetu.

Činjenice o depresiji

Žene češće obolijevaju od muškaraca u odnosu 2:1,
Depresija se najčešće javlja u četrdesetim godinama života, ali može započeti već u doba adolescencije, kao i u starijoj životnoj dobi.
Životni rizik za obolijevanje od depresije jest 10-15% (zavisno od vrste i načina istraživanja). To konkretno znači da će 10-15% osoba tokom života oboljeti od depresije.
Depresija se češće javlja i kod osoba oboljelih od nekih fizičkih bolesti, npr. srčanih bolesnika, dijabetičara, nakon moždanog udara i slično. Kod takvih bolesnika lošiji je kvalitet života i lošiji je ishod tjelesne bolesti, u poređenju sa bolesnicima koji nisu depresivni.

Vrste depresije

Depresija major – velika depresija (unipolarni depresivni poremećaj) podrazumijeva postojanje isključivo depresivne epizode, praćene tipičnim simptomima depresije. Karakterističan je izgled osobe, koja pati od velike depresije: suznih očiju, namršteni, obješenih usana, pogrbljeni, izbjegavaju kontakt pogledom, bezizražajnog lica, prilično nepokretni, uz promjene u govoru (npr. tihog glasa, s nedostatkom naglašavanja, korištenjem jednosložnih riječi). Osobe s ovim problemom, navode kako su nisu u stanju osjetiti uobičajene emocije i osjećaju da je život postao bezbojan i beživotan.
Bipolarni depresivni poremećaj se dijagnostikuje kada se pored depresivne epizode, javljaju i epizode manije (ekscitiranosti, povišenog uzbuđenja). Manija je emocionalno stanje intezivnog, ali neutemeljnenog zanosa, izražena kroz pretjeranu aktivnost, razgovorljivost, distrakciju, grandiozne planove. Manična bujica rečenica je bučna i uspjenušana, prepuna zajedljivh primjedbi. Takav govor je teško prekinuti i za njega je karakterističan ztv bijeg ideja, naglo skakanje sa teme na temu. Stil oblačenja je upečatljiv, dominiraju intenzivne boje i šarenilo. Manija se pojavljuje iznenada i razvija tokom perioda od jednog do dva dana. Neliječene epizode, mogu trajati od nekoliko dana do nekolikomjeseci.

Hronični poremećaji raspoloženja

Ciklotimični poremećaj je praćen hipomanijom i mini–depresivnim napadima koji traju nekoliko dana, imaju nepravilan tok i lakši su od bipolarnog poremećaja. Osobe s ovim oblikom su neprekidno pretjerano vesele, samouvjerene, prepune energije, pune planova, bezbrižne, pretjerano uključene u zbivanja i nametljive, ispunjeni su nemirnim porivima i uglavnom imaju vidno narušene odnose i veze.
Sezonski afektivni poremećaj– depresija se javlja u jesen ili u zimu, dok se stanje popravlja sa pojavo proljeća i ljeta. Osobe sa ovim problemom, dobro reaguju na foto-terapiju, terapija svjetlošću.
Distimični poremećaj– osoba sa ovim problemima je hronično deprimirana. Osim što se osjeća turobno i ne nalazi zadovoljstvo u uobičajenim aktivnostima, postoje i drugi znaci derpesije: nesanica, pospanost, doživljaj manje vrijednosti, neučinkovitost, pesimizam, loša koncentracija i socijalna izolacija.

Kako razlikovati depresiju od osjećaja tuge?

Tuga ili ožalošćenost je emocija, koja se javlja kao normalna reakcija na negativne životne događaje, i predstavlja sniženo raspoloženje, koje se obično nakon određenog vremenskog perioda popravlja, bez pretjeranog ulaganja napora. Od pomoći u momentima tugovanja, žalovanja, mogu biti empatija, interpersonalna podrška, normalizacija problema, i siguran ambijent. Depresija se javlja kao produbljena reakcija tugovanja , ( gubitak se odnosi na nešto što je za osobu bilo izuzetno važno-druga osoba, novac, posao). Promjena raspoloženja kod depresije može se javiti i bez vidljivog razloga ili biti u potpunom neskaldu sa potencijalnim uzrokom.Sniženo raspoloženje u okviru depresije, se dodatno komplikuje osjećajem krivice, doživljajem beznadežnosti, bezvrijednosti, samooptuživanjem, itd.. U najtežim oblicima depresije, osoba nema snage, a ni volje za održavanjem osnovne lične higijene, i sklona je suicidalnim mislima i namjerama.

Terapija i liječenje depresije

Kao najbolji odgovor za probleme povezane sa poremećajim raspoloženja, pokazala se kombinacija medikametozne terapije i psihoterapije, u prvom redu kognitivno-bihejvioralne terapije.

KBT tretman depresije možete pogledati na youtubeu- pod nazivom

Važnost terapijskog odnosa u radu sa depresijom

Najvažnije komponente terapijskog odnosa u radu sa depresijom su:

Empatija i razumijevanje- terapeut pruža osjećaj istinskog razumijevanja klijentovih doživljaja, pokazuje toplinu i saosjećanje u ophođenju sa klijentom i pruža mu osjećaj REALISTIČNE nade.
Uvažavanje- terapeut pomaže klijentu da se aktivno uključi u terapijski proces, obavljajući one aktivnosti, koje u datom trenutku nisu preplavljujuće za njega (uvažavanje napora koji klijent ulaže da dođe na seansu, opisivanje istorije bolesti, posmatanje svojih simptoma, vođenje evidencije o pojavi simtpoma, razuvjeravanje i ispravljanje pogrešnih konceptualizacija sopstvenog stanja bez patroniziranja, očekivanje i potkrepljivanje pozitivnih pomaka i poboljšanja, bez obzira koliko su mali). Ovaj vid uvažavanja treba biti jasno i vidljivo iskomuniciran, kao jedna od glavnih karakteristika odnosa.
Održavanje kontakta- terapeutov zadatak je da u najtežoj fazi depresiji, kada se klijent osjeća izolovano i bezvrijedno i ima doživaj da ne prirada ovom svijetu, pokuša asertivno, direktno, ali istovremeno brižno i toplo, često kontaktira klijenta.

Odlomak iz dnevnika Susan R.Walen (prema Marić, 2003.)

Tokom najtežeg perioda bolesti osjećala sam, kao da mi se pruža konopac za spasavanje, kada bi moj doktor privukao svoju stolicu i nagnuo se ka meni, slušajući dok mu pričam o svojim simptomima. Za mene je najutješnije bilo kada je govorio : „Da, znam“ ili „Da, razumijem“., ili bi me podsjetio: „Znate u mojoj porodici takođe postoji depresivna bolest. Ja vas stvarno razumijem“.